Ruda konlarining GIDROGEOLOGIYASI VA MUHANDANSIY GEOLOGIYASI.

Laboratoriya quyidagi xizmatlarni taqdim etadi:

• 1. Kompleks gidrogeologik va muhandislik-geologik tadqiqotlar;

• 2. Gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarni, foydali qazilma konlarini o’rganish usullarini ishlab chiqish va takomillashtirish.

• 3. Foydali qazilmalar konlarini o’zlashtirish jarayonida gidrogeologik, muhandislik-geologik sharoitlarning o’zgarishini baholash va tahlil qilish.

• 4. Foydali qazilmalar konlarining gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarini o’rganish;

• 5. Tog’ jinslarining buzilishi va yorilishi hamda ularning yer osti kon ishlarining barqarorligidagi rolini baholash.

• 6. Foydali qazilma konlarini ekspluatatsiya qilish uchun konchilik sharoitlarini a

• 7. Tog` jinslarining o`zgarishi, yorilishi va buzilishiga qarab tog` jinslarining fizik-mexanik xossalarining o`zgarishi qonuniyatlarini o`rganish.

• 8. Tog‘ jinslarining uzoq muddatli barqarorligi davrida fizik-mexanik xossalarining o‘zgarishini o‘rganish.

• 9. Tog` jinslarining yoriqlari va fizik-mexanik xossalarining o`zgarishi qonuniyatlari hamda yer osti va ochiq usulda qazib olishda qattiq foydali qazilmalar konlarining tog` jinslari massalarining barqarorligini baholashdagi roli aniqlandi.

• 10. MPTI yer osti va ochiq usulda konlarni o’zlashtirish jarayonida gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarning o’zgarishini tahlil qilish va baholash uchun keng masshtabli raqamli xaritalarni tuzish.

• 11. Qidiruv quduqlarini burg’ilash paytidagi kuzatishlar

• 12. Qattiq foydali qazilmalar konlarining kon ishlari va muhandislik-geologik jarayonlarining suv oqimini gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlar belgilaydi.

• 13. Konning muhandislik-geologik sharoitlari, shtol gorizontlari va yer osti konlarida barqarorlik darajasiga ko’ra hududlashtirish.

• 14. Ochiq karerning yon tomonlarini barqarorligini hisoblash.

• 15. Yer osti suvlarining chuqurligi va turini va ularning kimyoviy tarkibini aniqlash.

• foydali qazilmalar konlarining gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarini o‘rganish usullarini ishlab chiqish va takomillashtirish.

• ruda konlarini o’zlashtirish jarayonida gidrogeologik, muhandislik-geologik sharoitlarning o’zgarishini baholash.

• определение физико-механических свойств горных пород;. изучение гидрогеологических и инженерно-геологических условий рудных месторождений;

• ruda konlarining gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarini o’rganish;

• tog’ jinslarining fizik-mexanik xossalarining metasomatik o’zgarishlarga, yorilish va buzilishlarga qarab o’zgarishi xususiyatlarini o’rganish.

• yer osti kon ishlarining barqaror holatida tog’ jinslarning fizik-mexanik xossalarini o’rganish.

• to’g’ondan sizib chiqishi hisobiga yer osti suvlarining filtratsiya oqimini yaratish.

Hozirgi vaqtda laboratoriyada tog‘ jinslarining kuchlanish-deformatsiya holatini, shuningdek, yer osti kon ishlarining mustahkamlik xossalari va barqarorligini o‘rganishga katta e’tibor berilmoqda.

Foydali qazilma konlarini yer osti qazib olishda yuqoridagi tadqiqotlar (o’rganishlar) TFQK muhandislik geologiyasi sohasidagi masalalar yetarlicha (kam) o‘rganilmagan. Bugungi kunda laboratoriya ruda konlarining muhandislik-geologiyasi va gidrogeologiya sohasidagi zamonaviy muammolarni hal qila oladigan zarur kadrlar bilan ta’minlangan.

Olingan ilmiy natijalar

• tog’ jinslarining yoriqlari va fizik-mexanik xossalarining o’zgarishi qonuniyatlari hamda yer osti va ochiq konlari bilan ishlashda qattiq foydali qazilma konlari tog’ jinslari massivlarining barqarorligini (o’zgarish toifasiga ko’ra) baholash va bashorat qilishdagi roli belgilanadi. Gussay volfram konining (yer osti qazish ishlari) 3D modeli tuzildi.

• Geologik obyektlarni 3D modellashtirish bugungi kungacha ishlab chiqilgan eng muvaffaqiyatli vizualizatsiya vositalaridan biri bo’lib, dasturiy ta’minotning rivojlanishi sayin takomillashib bormoqda.

• TFQKning yer osti va ochiq usulda konlarni oʻzlashtirish jarayonida gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarning oʻzgarishini tahlil qilish va baholash uchun QGTda yirik masshtabli raqamli xaritalar tuzildi.

• QGT texnologiyasidan foydalangan holda qattiq foydali qazilmalar konlarini yer osti va ochiq usulda qazib olish jarayonida gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarning oʻzgarishini bashorat qilish uchun xarita tuzildi.

Tog’ jinslarining yorilish va fizik-mexanik xossalari o’zgarishining o’ziga xosligi hamda ularning yer osti va ochiq usulda qazib olish ishlarida barqarorlikni baholashdagi roli aniqlangan.

Zamonaviy usullarni qo’llash va o’zlashtirish.

Hozirgi kunda gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlarni modellashtirish, ruda konlarining gidrogeologik va muhandislik-geologik sharoitlaridagi o‘zgarishlarni ochiq yoki yer osti qazib olish usullarida tahlil qilish va baholashning geofizik usullari qo’llanilmoqda va o’zlashtirilmoqda. Oʻzbekiston obyektlari uchun, xususan, Gʻussoy va Gʻujumsoy konlari uchun modellashtirish qoʻllanilgan. QGT-texnologiyasida yer osti konlarini qazib olish jarayonida konlarning muhandislik-geologik va gidrogeologik sharoitlaridagi oʻzgarishlarni bashorat qilish uchun raqamli xarita tuziladi. Xarita rayonlashtirish turlari boʻyicha tuziladi, bunda konlarni oʻzlashtirish jarayonida muhandislik-geologik sharoitlarning intensivligi va bahosiga koʻra hududlar aniqlanadi: oʻzgarmagan, biroz oʻzgaruvchan va kuchli oʻzgaruvchan. Maydonlarni ajratishda muhandislik va geologik xususiyatlar, shuningdek, geofizik tadqiqotlar (materiallar) va modellashtirishni talqin qilish hisobga olingan. Konlarni qazib olish barqarorligini o’rganish va baholashga katta e’tibor beriladi. Bu geofizik usullardan keng foydalangan holda tog’ jinslarining kuchlanish-deformatsiya holatidagi o’zgarishlarni baholash imkonini beradi; konlarning geologik va strukturaviy tuzilishi; geologik obyektlarni va boshqa jarayonlarni modellashtirish; shuninhdek tog’ jinslarining yorilishi va fizik-mexanik xossalarini o’rganish va boshqalar.

-yer osti konlarini qazib olish jarayonida texnogen ta’sir natijasida yuzaga keladigan qulashlar, qulashlar va chuqurliklarning, shuningdek, suv oqimining (toshqin) shakllanishi va rivojlanish mexanizmini o‘rganish. – qazish ishlarining chuqurlashishi bilan bog’liq holda yer osti suvlarining hosil bo’lish sharoitlarini va ularning texnogen ta’sir sharoitida kon ishlarining barqarorligiga ta’sirini o’rganish. Tadqiqotlar pirovardida konlarni ochiq yoki yer osti qazib olish usullari bilan o‘z vaqtida, samarali va xavfsiz o‘zlashtirish (ishlash) imkonini beradi. Laboratoriyaning asosiy ilmiy-tadqiqot yo’nalishlari gidrogeologik va muhandislik-geologik tadqiqotlarda (TFQK) joriy etishning zamonaviy uslublarini qo’llash va ishlab chiqishdir.

Ish natijalarini tadbiq qilish:

Dastlabki va batafsil qidiruv ishlari bosqichlarida amalga oshirilgan ishlar natijalari O’zbekiston Respublikasi Davlat zahiralar komissiyasi va hudid zahiralar komissiyasida ruda konlari zahiralarini tasdiqlashda muhandislik-geologik asos bo’lib xizmat qilgan hisobotlarda aks ettirilgan. «Xisorgeologiya» AJ, «Surxongeologiya» AJ, «Qizilqumgeologiya» AJ, «Zarmitan» DTQE, «NKMK» JKB larga ilmiy-uslubiy tavsiyalar, muhandislik-geologik va gidrogeologik sharoitlarni tahlil qilish va baholash joriy etildi va amalga oshirilmoqda.